Nye tilskot til samlinga juni–september 2024
Kvart år kjem det hundrevis av nye verk inn i Nasjonalmuseet si samling. Her er nokre smakebitar frå juni–september 2024.
«Lállit boahttevuoda / Å ruge en framtid» av Ingunn Utsi
Ingunn Utsi (f. 1948) bur tett på Porsangerfjorden, og lager skulpturane sine av det bølgene skyl opp i fjæra. I tillegg til drivved bruker ho også alt det andre som driv i land: ei ørn, ein måse og ulike syntetiske og industrielle materialar.
Utsi har skapt sin eigen skulpturpraksis i tett samarbeid med naturen, der sjøsamisk estetikk, kultur og duodji er utgangspunktet i alt ho gjer.
Lállit boahttevuoda / Å ruge en framtid er laga av plexiglas og stein. Den kan tolkast som ei bølga som reiser seg og slår inn over fjæresteinane, og kanskje eit og anna fugleegg. Havet og egget rommar liv og framtid, uansett om det som trugar slår inn eller ikkje.
«Peri» av Linn May Saeed
Nasjonalmuseet har kjøpt inn den kvitmåla bronseskulpturen Peri av Linn May Saeed (1973–2023). Verket viser ein liten villhund med store øyrer. Namnet Peri er henta frå persiske fortellingar: Parī er ein vakker skapning med venger, som også har skumle sider, og som kan straffe og bortføre folk.
Peri er typisk for Saeed sine skulpturar, som ofte er små, modellert i isopor og støypt i bronse.
Saeed sin kunst dreier seg alltid om dyr, deira rettar og kva plass dei har i verda. Den tysk-irakiske kunstnaren deltok aktivt på det internasjonale kunstfeltet fram til sin død i 2023, og interessa for kunstnarskapet har halde fram å vekse dei siste åra.
«Norwegian Sweater» av Celia Pym
Verket Norwegian Sweater av Celia Pym (f. 1978) er laga ved å stoppe ein holete genser frå Annemor Sundbø si samling.
Pym fekk låne genseren av Sundbø saman med ei utfordring om å stoppa den. Genseren var svært øydelagd – det eine ermet dingla i ein tråd, ulla var tova og matt og det var fleire enorme hol. Pym valde å reparere skadane med den kvite fargen som alt fanst i mønsteret. Dei manglande delane var så store at det kan sjå ut som snø har blåst over genseren.
Sidan 2007 har Celia Pym arbeidd med reparering av øydelagde tekstilar. Ho er særleg oppteken av korleis reperasjonen trekker merksemda mot stadane der plagg og tekstil blir slitt.
«Konglomerat» av Eirik Gjedrem
Eirik Gjerdrem (f. 1957) har lang fartstid som keramikar bak seg. Han har vore tru mot uttrykket sitt, og forsiktig forfina og utvikla formspråk og materialbruk.
Havet har heile vegen vore ei viktig inspirasjonskjelde. Verka skildrar ikkje konkrete ting frå djupet, men han bruker havet som eit utgangspunkt for abstrakte form- og fargetolkingar.
Gjerdrem sine skulpturar frå 90-åra er duse i fargane og mjuke i formane, og kunne gje assosiasjonar til sandbotn, korallar og sørlege strøk. Dei nyare verka, som Konglomerat, har ru overflater og eit røffare og meir fargerikt uttrykk, som kan minna meir om havbotn langs kysten i Noreg.
«At the Blue Hour» av Goutam Ghosh
Goutam Ghosh (f. 1979) er ein indisk kunstnar som er utdanna i Oslo. Verket At the Blue Hour blei vist i Ghosh si utstilling «Gypsum» på STANDARD i Oslo tidlegare i år.
Verket er eit landskapsmåleri som tek utgangspunkt i eit indisk landskap. Dei siste åra har Ghosh vore mykje i Jharkand-provinsen i India. Her gjer gruveselskap store inngrep i naturen på jakt etter kol, jern, kopar, sølv og uran. I måleriet formidlar og abstraherer Ghosh denne aktiviteten med måling, blyant og silkepapir. Ghosh har merka seg både i Noreg og internasjonalt dei siste åra.
«Bonderoser» av Frida Hansen
Mønsteret Bonderoser er designa av Frida Hansen, og demonstrerer Hansen si insistering på mønsterteikning som ein eigen kunstnarisk disiplin.
Hansen hadde djuptgåande kjennskap til håndverksfaget. Det var viktig for ho at billedvev ikkje skulle bli vevde måleri, men ha eit sjølvstendig kunstnarisk uttrykk. Difor tilpassa ho mønsteret til materialet og teknikken ho jobba med.
Motivet er stiliserte stokkroser, som også er kjend under namnet bonderoser. Tekstilet er i oppstadvev, ein teknikk Frida Hansen bidrog til å gjenoppliva, som ein del av den såkalla vev-renessansen. Det er vevd i 1899 på Det norske Billedvæveri, der Hansen var direktør, og som tilsette kvinnelege kunstnarar som både mønsterteiknarar og vevarar.
Det er usikkert kor mange eksemplar som blei produsert av Bonderoser. Nasjonalmuseet sitt eksemplar blei brukt som møbeltrekk i ein innebygd hjørnebenk i ei stor og staseleg peisestova i feriehuset Appendix, teikna av arkitekt Lilla Hansen.
«Portrett av Benedikte Sophie Kaltenborn» av Asta Nørregaard
Asta Nørregaard (1853–1933) sine portretter er i verdsklasse, og særleg utmerka ho seg i framstillinga av born og kvinner i pastell. Ho portretterte fleire kjende personar, og portretta hennar har difor også kulturhistorisk interesse.
Nasjonalmuseet har sikra seg Nørregaard sitt portrett av Benedikte Sophie Kaltenborn, født Rustad. Måleriet er måla det året ho fylte 19 år. Far hennar, Hans Leopold Rustad, hadde militær bakgrunn og var knytt til hoffet som adjunkt for kong Oscar II.
Portrettet frå 1898 er eit godt eksempel på pastellteknikken som Nørregaard perfeksjonerte på denne tida. Særleg eignar pastell seg til å få fram detaljar og overflater i hud, klede og tilbehøyr. Dette ser ein i gjengjevinga av kjolen sin rike rysjekant og dei blå blomane. Nørregaard var sjølv ei dyktig syerske, og oppdatert på det siste i mote.
Portrettmåleriet blir ein del av Asta Nørregaard-utstillinga på Nasjonalmuseet, som opnar i 2026. Utstillinga kjem til å ha eit eige rom via til pastellar. Nørregaard sat modell for Harriet Backer sitt hovudverk Blått Interiør, som no vises på den store Harriet Backer-utstillinga på Musée d’Orsay i Paris.
«White Lodge» av Signe Marie Andersen
Signe Marie Andersen (f. 1968) har utmerkt seg med eit visuelt språk inspirert av det sceniske. I seinare tid har ho utvikla seg mot eit meir filmatisk uttrykk, med særleg innflytelse frå thrillersjangeren.
Dette er særleg tydeleg i fotografiet White Lodge frå 2024, der spenninga er til å ta å føla på. Omgrepet «suspense» blir ofte brukt om lada filmscener, der ein venter på at noko skal skje. Slik som i White Lodge, der ein einsam skikkelse står på utsida av bygget.
«Luottat / Spor» av Britta Marakatt-Labba
Luottat I / Spor I og Luottat II / Spor II blei laga til utstillinga «Britta Marakatt-Labba. Sylkvasse sting» på Nasjonalmuseet. Broderia skildrar dystopiske bilete av kva konsekvensar vindturbinar og togskinner får for reinen sitt liv og samisk kultur. Reinsdyrkroppane er forvrengt og ramlar frå himmelkvelvinga og vidare ned i gruvesjakta, der spora deira blir viska ut av togskinnene.
Som urfolk og reindriftsutøvar broderer Marakatt-Labba avgjerande kunnskap om livet i og av naturen inn i verka sine. På den måten ivaretar ho samisk kultur for komande generasjonar.
